Në botën e biologjisë, shkencëtarët po eksplorojnë me shpejtësi një ide misterioze të njohur si “gjendja e tretë“, një fenomen disi drithërues që ndodh kur qelizat e një organizmi të vdekur mund të përvetësojnë funksione të reja edhe pas vdekjes.
Në një artikull për The Conversation, biologu i Universitetit të Uashingtonit Peter Nobel dhe studiuesi i Bioinformatikës Alex Pozhitkov nga qendra City of Hope në Kaliforni detajojnë sesi eksplorimi i ksenobotëve dhe antrobotëve i ka habitur shkencëtarët me aftësinë e tyre për të mbijetuar përtej jetës së organizmit pritës.
Në korrik, studiuesit publikuan një përmbledhje gjithëpërfshirëse në revistën Physiology të një grumbulli studimesh të bëra në vitet e fundit që tregojnë potencialin që kanë këto biobote të gjendjes të tretë për ofrimin e terapive të reja.
“Të marra së bashku, këto gjetje demonstrojnë plasticitetin e natyrshëm të sistemeve qelizore dhe sfidojnë idenë se qelizat dhe organizmat mund të evoluojnë vetëm në mënyra të paracaktuara”, shkruan studiuesit. “Gjendja e tretë sugjeron se vdekja organizative mund të luajë një rol të rëndësishëm në mënyrën se si jeta transformohet me kalimin e kohës.”
Autorët fokusohen në një studim veçanërisht befasues nga Universiteti Tufts në Massachusetts, i cili nxori qelizat e lëkurës nga embrionet e bretkosave të ngordhura dhe pas se si ato riorganizoheshin në një organizëm të ri shumëqelizor. Ndryshe nga disa qeliza si tumoret ose organoidet që ndahen vazhdimisht pas vdekjes, këta ksenobots fituan sjellje të reja përtej roleve të tyre biologjike.
Ka një sërë faktorësh që ndikojnë saktësisht se si këto qeliza jetojnë pas vdekjes, duke përfshirë kohën e kaluar nga vdekja, infeksioni, trauma dhe aktiviteti metabolik, së bashku me faktorë të tjerë më të zakonshëm si mosha, shëndeti dhe seksi.
Hipoteza aktuale se pse ndodh kjo ende mbetet një mister, por ekziston një teori kryesore. “Një hipotezë është se kanalet dhe pompat e specializuara të ngulitura në membranat e jashtme të qelizave shërbejnë si qarqe elektrike të ndërlikuara,” shkruajtën autorët në rishikimin e tyre të kërkimit të disponueshëm. “Këto kanale dhe pompa gjenerojnë sinjale elektrike që lejojnë qelizat të komunikojnë me njëra-tjetrën dhe të kryejnë funksione specifike si rritja dhe lëvizja, duke formuar strukturën e organizmit që ato formojnë.”
