Udhëtimi ndërkombëtar është bërë pjesë e rëndësishme e jetës së përditshme për shumë shqiptarë. Bashkimi Evropian (BE) po prezanton dy sisteme të reja—Sistemin e Hyrje-Daljes (EES) dhe Sistemin Evropian të Informacionit dhe Autorizimit për Udhëtim (ETIAS)—të cilat do të ndikojnë drejtpërdrejt tek shtetasit shqiptarë që udhëtojnë drejt vendeve të BE-së. Ky artikull, i përgatitur nga Geek Room, synon të shpjegojë se çfarë janë këto sisteme, pse janë të lidhura, kur pritet të hyjnë në funksion dhe si do të ndikojnë tek udhëtarët shqiptarë.
Çfarë është EES?
Sistemi i Hyrje-Daljes (EES) është një sistem elektronik i krijuar nga BE për të regjistruar informacionin e hyrjes dhe daljes së shtetasve të vendeve të treta që udhëtojnë drejt dhe nga zona Shengen. Ky sistem zëvendëson procesin tradicional të vulosjes së pasaportave, duke përdorur teknologji biometrike si shenjat e gishtave dhe imazhet e fytyrës. EES synon të përmirësojë menaxhimin e kufijve duke monitoruar më saktësisht hyrjet, daljet dhe kohëzgjatjen e qëndrimit të udhëtarëve. EES hyn në fuqi nga 12 tetori 2025 dhe ka një periudhë 6 mujore kohe për shtetet që ta implemetojnë.
Çfarë është ETIAS?
Sistemi Evropian i Informacionit dhe Autorizimit për Udhëtim (ETIAS) është një sistem elektronik i autorizimit të udhëtimit për shtetasit e vendeve që aktualisht nuk kërkojnë vizë për të hyrë në zonën Shengen, si Shqipëria. Qëllimi i ETIAS është të kryejë kontrolle paraprake të sigurisë për udhëtarët, duke siguruar që ata nuk përbëjnë rrezik për sigurinë publike. Sistemi është i ngjashëm me ESTA-n amerikane dhe eTA-n kanadeze.
Pse janë të lidhura EES dhe ETIAS?
Të dyja sistemet janë pjesë e strategjisë së BE-së për të forcuar menaxhimin e kufijve dhe për të rritur sigurinë. EES regjistron të dhënat biometrike dhe informacionin e hyrje-daljeve, ndërsa ETIAS lejon autoriteteve të kryejnë kontrolle të sigurisë para se udhëtari të nisë udhëtimin. Kështu, ato punojnë së bashku për të parandaluar migracionin e parregullt dhe për të adresuar kërcënimet e mundshme të sigurisë.
Kur hyjnë në funksion këto sisteme?
- EES: Pritet të hyjë në funksion në 12 tetor 2025, me gjashtë muajt e parë si periudhë testimi.
- ETIAS: Planifikohet të fillojë në mes të vitit 2026, me gjashtë muajt e parë si periudhë testimi.
Është e rëndësishme të kontrolloni burimet zyrtare për përditësime të fundit, pasi datat mund të ndryshojnë.
Si ndikon EES tek shtetasit shqiptarë?
Procesi i Regjistrimit Biometrik në Kufirin e BE-së
- Regjistrimi i të Dhënave Biometrike: Gjatë udhëtimit tuaj të parë në BE pas aktivizimit të EES, do t’ju kërkohet të regjistroni shenjat e gishtave dhe një imazh të fytyrës. Ky proces kryhet në pikat kufitare, pranë policisë kufitare ose përmes sistemeve të automatizuara.
- Proces i Njëhershëm: Regjistrimi biometrik bëhet vetëm një herë. Në udhëtimet e ardhshme, të dhënat tuaja do të jenë të disponueshme në sistem, duke e bërë kalimin në kufi më të shpejtë.
- Kalimi i Automatizuar i Kufirit: Pas regjistrimit fillestar, mund të përdorni pikat e kalimit të automatizuara, duke anashkaluar kontrollet tradicionale. Megjithatë, autoritetet kufitare do të jenë të pranishme për çdo rast të veçantë.
Këshilla Praktike për Udhëtarët
- Planifikoni Kohën në Kufij: Gjatë udhëtimit tuaj të parë pas implementimit të EES, llogarisni kohë shtesë për regjistrimin biometrik.
- Dokumentacioni i Nevojshëm: Sigurohuni që pasaporta juaj biometrike është e vlefshme dhe që keni me vete dokumentet e nevojshme.
Pyetje të shpeshta mbi EES
- A është me pagesë? Jo, EES nuk është me pagesë.
- Si regjistrohen fëmijët? Fëmijët nga 0–12 regjistrohen vetëm me skanim pasaporte dhe foto; fëmijët mbi 12 vjeç skanojnë edhe shenjat e gishtave. Procesi bëhet me ndihmën e prindërve.
- Në cilin aeroport bëhet regjistrimi i EES? Regjistrimi bëhet në aeroportin e destinacionit, jo në Tiranë.
- Në çfarë gjuhe plotësohet formulari në kioskë? Pas skanimit të pasaportës, formulari kthehet automatikisht në gjuhën e vendit nga ku është pasaporta. Në kioskë do të ketë edhe persona që ju asistojnë.
- Po nëse nuk ka kioskë? Në shumë aeroporte nuk pritet të ketë kioska; ato do gjenden kryesisht në aeroportet e mëdha. Në këtë rast, regjistrimi bëhet përmes policit kufitar.
- A do të kaloj lirisht në vazhdim? Po, qëllimi i EES është që në vazhdim qytetarët të përdorin portat automatike të hyrjes në Schengen, por në disa raste, dhe nëse polici kufitar e sheh të arsyeshme, mund të kërkojë intervistimin tuaj.
- A është EES e vlefshme për personat që kanë vizë, leje qëndrimi, pasaportë të BE-së? Jo, EES është e vlefshme vetëm për shtetasit jashtë BE-së që futen në zonën Schengen me qëllim turizmi dhe qëndrim 90-ditor brenda 180 ditëve.
Informacion mbi ETIAS
Procesi i Aplikimit për ETIAS
- Aplikimi Online: Plotësohet online dhe zgjat rreth 10-20 minuta.
- Të Dhënat e Kërkuara: Informacion personal, detaje të pasaportës dhe përgjigje në pyetje sigurie lidhur me shëndetin dhe historikun penal.
- Tarifa e Aplikimit: Tarifa pritet të jetë 7 euro dhe paguhet online.
- Përgjigjja e Aplikimit: Shumica e aplikimeve miratohen brenda pak minutash; në raste të veçanta mund të zgjasë deri në 96 orë.
Këshilla për Aplikimin e ETIAS
- Aplikoni në Kohë: Aplikoni disa ditë para udhëtimit për të shmangur vonesa të mundshme.
- Kontrolloni Saktësinë e Të Dhënave: Sigurohuni që të gjitha informacionet të jenë të sakta dhe të përputhen me pasaportën tuaj.
Ndikimi tek Kategoritë e Ndryshme të Udhëtarëve
Fëmijët dhe Të Miturit
- Aplikimi për ETIAS: Të gjithë, përfshirë fëmijët, duhet të kenë autorizim ETIAS.
- Tarifat për Fëmijët: Fëmijët nën 18 vjeç janë të përjashtuar nga tarifa e aplikimit, por duhet të aplikojnë.
Udhëtarët e Shpeshtë
- Validiteti i ETIAS: I vlefshëm për tre vjet ose deri në skadimin e pasaportës.
- Përdorimi i Shpeshtë: Mund të përdoret për udhëtime të shumta, duke respektuar kufizimin e qëndrimit deri në 90 ditë brenda 180 ditëve.
Çështje të Privatësisë dhe Sigurisë së Të Dhënave
Mbrojtja e Të Dhënave Personale
- Standardet e Larta të Sigurisë: Të dhënat tuaja do të mbrohen sipas standardeve të BE-së për mbrojtjen e të dhënave (GDPR).
- Akses i Kufizuar: Vetëm autoritetet kompetente do të kenë akses në të dhënat tuaja për qëllime specifike.
- Periudha e Ruajtjes: Të dhënat do të ruhen për një periudhë të caktuar dhe më pas do të fshihen sipas ligjit.
Burime të Dobishme
- Informacion mbi ETIAS: https://travel-europe.europa.eu/etias_sq
- Informacion mbi EES: https://travel-europe.europa.eu/ees_sq
Këshilla Përfundimtare
- Kini Kujdes nga Faqet Jozyrtare: Aplikoni vetëm përmes faqeve zyrtare për të shmangur mashtrimet.
- Aplikoni me Kohë: Kjo ju ndihmon të shmangni stresin dhe problemet e mundshme.
EES dhe ETIAS do të ndryshojnë mënyrën si shtetasit shqiptarë udhëtojnë drejt BE-së. Duke qenë të informuar dhe të përgatitur, mund të siguroheni që udhëtimi juaj të jetë i qetë dhe pa pengesa. Në artikullin e ardhshëm, do të përgjigjemi në pyetjet më të shpeshta rreth ETIAS.
Shënim nga Geek Room:
Ky artikull është prodhuar nga Geek Room me qëllimin e informimit sa më të saktë të qytetarëve rreth sistemeve të reja të BE-së. Artikulli do të përditësohet shpesh me informacione shtesë. Përditësimi i fundit: 01.10.2025
