Një studim i ri i botuar në revistën PLOS One, i udhëhequr nga Takuya Okabe nga Universiteti Shizuoka në Japoni, sfidon kuptimin tradicional të qëndrueshmërisë së popullsisë. Zakonisht, një normë fertiliteti prej 2.1 fëmijësh për grua konsiderohet e mjaftueshme për të mbajtur një popullsi të qëndrueshme. Megjithatë, studiuesit argumentojnë se kjo shifër nuk merr parasysh faktorë të rëndësishëm si ndryshimet e rastësishme në numrin e lindjeve, vdekshmërinë, raportin gjinor dhe faktin që disa individë mund të mos riprodhohen fare. Këto luhatje demografike ndikojnë veçanërisht në popullsitë e vogla, ku mund të çojnë në zhdukjen e të gjithë linjave familjare.
Duke përdorur modele matematikore për të simuluar dinamika të popullsisë në breza të ndryshëm, studimi arrin në përfundimin se është e nevojshme një normë më e lartë fertiliteti – të paktën 2.7 fëmijë për grua – për të shmangur me besueshmëri zhdukjen e humanëve. Kjo shifër më e lartë shërben si një mbrojtje ndaj paqëndrueshmërisë së faktorëve demografikë. Një nga zbulimet interesante është se raportet e lindjeve të anuar nga femrat ulin rrezikun e zhdukjes, pasi një numër më i madh femrash në popullsi rrit gjasat që linjat familjare të vazhdojnë.
Kjo dinamikë mund të shpjegojë pse, në kohë krizash si luftë, uri ose fatkeqësi natyrore, lindin më shumë femra se meshkuj – një fenomen i vëzhguar ndër shekuj. Edhe pse popullsitë e mëdha në vendet e zhvilluara nuk përballen me një rrezik të menjëhershëm zhdukjeje, shumica e linjave familjare individuale kanë gjasa të zhduken me kalimin e kohës.
Ky përfundim është veçanërisht i rëndësishëm pasi normat globale të fertilitetit po bien. OKB raportoi një mesatare globale prej 2.3 në vitin 2024, dhe pritet që kjo shifër të bjerë nën 2.1 deri në mesin e shekullit.
Autorët argumentojnë se, për të siguruar mbijetesën afatgjatë të popullsive, gjuhëve, kulturave dhe traditave, duhet të rishikohen objektivat e fertilitetit. Gjetjet vlejnë gjithashtu për përpjekjet për ruajtjen e specieve të rrezikuara, ku kuptimi i variablitetit demografik është thelbësor. Siç thekson Diane Carmeliza N. Cuaresma, përfshirja e rastësisë në normat e fertilitetit, vdekshmërisë dhe raportet gjinore është thelbësore për një planifikim të qëndrueshëm të popullsisë.
