Një ekip studiuesish në Universitetin Stanford ka arritur një përparim që duket si të jetë marrë nga filmat fantastiko-shkencorë: ata kanë përdorur inteligjencën artificiale për të gjeneruar një gjenom virusi dhe më pas kanë prodhuar viruse funksionale në laborator. Viruset në fjalë janë bakterofagë, që infektojnë vetëm bakteret dhe nuk paraqesin rrezik për njerëzit. Megjithatë, kjo teknologji mund të ketë ndikim të madh në shëndetësinë dhe bioteknologjinë moderne.
Studiuesit, të udhëhequr nga Dr. Brian L. Hie, përdorën një model gjuhësor të ADN-së të quajtur Evo 2, i ngjashëm me ChatGPT, por i trajnuar mbi të dhëna gjenetike. Ky model është në gjendje të përpunojë deri në 1 milion baza ADN-je, dhe mund të gjenerojë sekuenca të plota gjenomike. Për provë, ata zgjodhën bakterofagun ΦX174, një virus me vetëm 5,000 baza – shumë më i vogël se gjenomi njerëzor me mbi 3 miliardë.
Pasi modeli krijoi sekuencat e ADN-së, ekipi sintetizoi mostrat dhe i futi ato në bakteret E. coli. Studiuesit arritën të sintetizonin 16 fagë të gjallë dhe funksionalë, disa edhe më efektivë në vrasjen e baktereve sesa virusi origjinal.
Teknologjia mund të revolucionarizojë terapitë kundër infeksioneve rezistente ndaj antibiotikëve, duke mundësuar krijimin e fagëve të personalizuar për trajtime specifike. Megjithatë, ekspertët paralajmërojnë rreziqe të mundshme për bio-sigurinë, pasi modelet e hapura mund të keqpërdoren për krijimin e viruseve të dëmshëm.
Dr. Hie pranon se rreziqet ekzistojnë, por beson se përfitimet për njerëzimin janë shumë më të mëdha, sidomos për luftën kundër rezistencës ndaj antibiotikëve, që pritet të shkaktojë mbi 39 milionë vdekje deri në vitin 2050. Studimi është aktualisht në bioRxiv dhe po shqyrtohet nga kolegët shkencëtarë.
