Duke mbledhur të dhëna mbi indekset e nivelit të çmimeve Eurostat bën të mundur krahasimin e kostos së mbi më shumë se 2,000 produkte dhe shërbime në 36 vende të Evropës, duke përdorur Paritetet e Fuqisë Blerëse (PPP). PPP-të veprojnë si një “monedhë e përbashkët”, që tregon se sa mund të blihet me të njëjtën shumë parash në vende të ndryshme. Në një artikull mjaft interesant, Euronews tregoi të renditura në një tabelë shtetet më të lira dhe më të shtrenjta për të jetuar në Evropë.
Ekzistojnë dy tregues kryesorë:
- Konsumi Individual Aktual (AIC) përfshin të gjitha mallrat dhe shërbimet e përdorura nga familjet, edhe nëse ato janë falas ose të subvencionuara (si shërbimet publike shëndetësore dhe arsimore).
- Shpenzimet për Konsumin Final të Familjeve (HFCE) matin sasinë që familjet shpenzojnë për mallra dhe shërbime.
AIC është tregues më i përshtatshëm për krahasime ndërkombëtare, sepse përfshin më shumë se shpenzimet direkte.
Sipas të dhënave të vitit 2024, Zvicra është vendi më i shtrenjtë në Evropë me çmime 184% mbi mesataren e BE-së, e ndjekur nga Islanda, Luksemburgu dhe Danimarka. Ndërkohë, Turqia është më e lira me vetëm 47% të mesatares, duke e bërë Zvicrën afro katër herë më të shtrenjtë se Turqia.
Brenda BE-së, Luksemburgu është më i shtrenjti (151%), ndërsa Bullgaria dhe Rumania më të lirat (57%). Luksemburgu është 2.7 herë më i shtrenjtë se Bullgaria.
Vendet e Evropës Perëndimore dhe Veriore — përfshirë shtetet nordike — kanë nivelet më të larta të çmimeve, për shkak të produktivitetit të lartë, valutave të forta dhe pagave të larta. Në krahasim, vendet e Evropës Qendrore, Lindore dhe ato kandidate për BE si Shqipëria, Maqedonia e Veriut dhe Serbia kanë çmime më të ulëta për shkak të kostove më të ulëta të punës.
Vendet e EFTA-s si Zvicra, Islanda dhe Norvegjia kanë gjithashtu çmime shumë të larta, të cilat lidhen me paga dhe produktivitet të lartë. Pagat e larta në sektorët prodhues ndikojnë edhe në sektorët e tjerë si turizmi dhe tregtia, duke rritur çmimet në përgjithësi.
Dallimet në çmime ndikohen edhe nga faktorë të tjerë si investimet kapitale, teknologjia, cilësia institucionale, infrastruktura, taksat dhe vlerat valutore. Për shembull, kostoja e punës është rreth €55/orë në Luksemburg, por vetëm €11/orë në Bullgari.
Duhet theksuar se nuk përfshihen të ardhurat në këto krahasime çmimesh. Pra, edhe në një vend me çmime të larta, standardi i jetesës mund të jetë më i lartë nëse pagat janë në përpjesëtim me koston.
Çmimet ndryshojnë shumë sipas kategorive. Për shembull, pijet alkoolike dhe duhani janë pothuajse 3 herë më të shtrenjta në Irlandë se në Bullgari, për shkak të politikave fiskale dhe zakoneve të konsumit.
